Restrukturyzacja
Karolina Bober-Sułek 2024-04-22

Kogo dotyczy postępowanie restrukturyzacyjne?

Kogo dotyczy postepowanie restrukturyzacyjne - pwrestrukturyzacja.pl

Restrukturyzacja to słowo, które może straszyć. Kojarzy się z wprowadzaniem odpowiednich zmian w korporacjach, grupach kapitałowych lub innych rynkowych gigantach. Nie jest to skojarzenie do końca słuszne: katalog osób, które mogą podlegać restrukturyzacji jest bardzo szeroki i wcale nie ogranicza się jedynie do największych podmiotów na rynku. Do tego, by stać się objętym postępowaniem restrukturyzacyjnym potrzebne jest jedynie spełnienie warunków związanych z niewypłacalnością lub zagrożeniem nią, wybór odpowiedniej formy postępowania restrukturyzacyjnego oraz złożenie wniosku do sądu.

Spis treści

Warunki restrukturyzacji

Restrukturyzację można przeprowadzić w sytuacji, gdy przedsiębiorca jest zagrożony niewypłacalnością (tj. jego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że wkrótce stanie się niewypłacalny) lub jest już niewypłacalny – czyli nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań.

Jeżeli zatem widzimy, że nie jesteśmy już w stanie płacić naszym pracownikom, kontrahentom albo uiszczać podatków – nie musimy od razu składać wniosku o upadłość. Odpowiedzią może okazać się restrukturyzacja, która pozwoli ocalić nasz biznes przed likwidacją. Co więcej, wniosek o restrukturyzację możemy złożyć także wtedy, gdy spodziewamy się, że wkrótce nie będziemy w stanie regulować naszych zobowiązań.

Kto może złożyć wniosek o restrukturyzację?

Prawo restrukturyzacyjne wprost wymienia podmioty, które mogą złożyć wniosek o restrukturyzację.

Przede wszystkim są to przedsiębiorcy w rozumieniu KC, niezależnie od prowadzonej formy działalności gospodarczej. Przedsiębiorcą jest zatem osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, nieposiadająca osobowości prawnej, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Mogą to być zarówno osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą (JDG), spółki osobowe, spółki akcyjne czy z ograniczoną odpowiedzialnością. Nie ma tutaj żadnego warunku związanego z wielkością przedsiębiorcy czy też zatrudnianiem przez niego pracowników. Co istotne, odwołanie do KC oznacza, że restrukturyzację osoby prowadzącej JDG można przeprowadzić nawet bez formalnej rejestracji jako przedsiębiorca (w CEIDG). Wystarczy udowodnienie, że prowadzimy we własnym imieniu działalność gospodarczą albo zawodową (np. w wolnych zawodach).

Ponadto, ustawa nadaje zdolność restrukturyzacyjną spółkom z o.o., spółkom akcyjnym (w tym prostym spółkom akcyjnym) nawet jeżeli nie prowadzą działalności gospodarczej.

Zdolność do złożenia wniosku o restrukturyzację mają także wspólnicy osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem (tj. wspólnicy spółki jawnej oraz komplementariusze) oraz wspólnicy spółki partnerskiej. Podmioty te zostały wymienione osobno, gdyż nie prowadzą działalności gospodarczej w imieniu własnym. Działalność tę prowadzi spółka. Odpowiadają oni jednak za te same długi. Aby restrukturyzacja poniosła odpowiedni skutek, konieczne jest objęcie przepisami ustawy również tych podmiotów.

Kogo nie dotyczy restrukturyzacja?

Ustawa wymienia także szereg podmiotów, które nie mogą niestety skorzystać z przepisów prawa restrukturyzacyjnego.

Przede wszystkim nie mogą zostać objęci restrukturyzacją osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Pozornie nie istnieje zatem ,,restrukturyzacja konsumencka” na wzór upadłości konsumenckiej. W praktyce jednak rolę tę spełnia uregulowana w Prawie upadłościowym instytucja postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Odnosi ona bardzo podobne skutki co sama restrukturyzacja.

Ponadto restrukturyzować nie mogą się Skarb Państwa oraz jednostki samorządu terytorialnego. Wyjątek ten należy rozszerzyć na m. in. państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, dzielnice, osiedla czy sołectwa. Korzystają one bowiem z osobowości prawnej Skarbu Państwa lub JST i jako takie nie są przedsiębiorcami.

Z zakresu Prawa restrukturyzacyjnego wyjęte są też banki krajowe, oddziały banków zagranicznych, SKOKi, Bank Gospodarstwa Krajowego czy fundusze inwestycyjne – podmioty te są objęte szczególną procedurą – tzw. przymusową restrukturyzacją uregulowaną w Ustawie o bankowym funduszu gwarancyjnym.

Restrukturyzacja nie dotyczy też domów maklerskich, zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji ze względu na specyfikę ich działalności. Nie można też objąć restrukturyzacją samego tylko oddziału czy filii przedsiębiorcy – nie są to bowiem podmioty odrębne od samego przedsiębiorstwa.

Szczególne przypadki

Powyższe wyliczenie może jednak rodzić pytania odnośnie niektórych podmiotów. Skoro bowiem zdolność restrukturyzacyjna przysługuje spółkom kapitałowym, to czy obejmuje również spółki kapitałowe w organizacji? Nie prowadzą one bowiem działalności gospodarczej, przygotowując jedynie grunt do jej przyszłego prowadzenia. Mają one jednak prawo do zaciągania zobowiązań oraz nabywania majątku. Ze tego względu uważa się, że spółka w organizacji również może zostać objęta restrukturyzacją. Stanowi bowiem pewien zespół składników majątkowych, a ponadto wartość spółki w organizacji nie różni się znacząco od wartości przedsiębiorstwa spółki już zarejestrowanej z punktu widzenia gospodarczego.

Restrukturyzacją mogą zostać także Samodzielne Publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej. Przez lata budziło wątpliwości to, czy to podmiot taki może zostać uznany za przedsiębiorcę. Rozwiązał je jednak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2008 r. (sygn. akt III CZP 82/08). Zdaniem SN, SP ZOZ prowadząc działalności w sposób, profesjonalny, zorganizowany i ciągły jest przedsiębiorcą. Ma zatem zdolność restrukturyzacyjną.

Kolejną kategorią podmiotów, które mogą być objęte restrukturyzacją są uczelnie. One również traktowane są jako przedsiębiorcy, a zatem jako podmioty, które mogą być zagrożone niewypłacalnością. Co ciekawe, uczelnie oraz SP ZOZ nie mają zdolności upadłościowej.

Interesujący jest także przypadek rolników. Jeśli rolnik prowadzi działalność gospodarczą, oczywistym jest, że będzie miał zdolność restrukturyzacyjną i to pomimo faktu, że Prawo przedsiębiorców nie uznaje rolnika za przedsiębiorcę. Dla restrukturyzacji istotne jest bowiem to, czy rolnik jest przedsiębiorcą w rozumieniu KC, tj. czy prowadzi działalność zarobkową na własny rachunek. Jeżeli zatem rolnik sprzedaje swoje towary i utrzymuje się z tego, traktowany być powinien jako przedsiębiorca. Natomiast jeśli prowadzi gospodarstwo rolne wyłącznie na

własne potrzeby, nie będzie on traktowany jako przedsiębiorca i nie będzie mógł złożyć wniosku o restrukturyzację.

Czy postępowanie restrukturyzacyjne może mnie dotyczyć?

Jeżeli jesteś kierownikiem jednego z ww. podmiotów albo sam prowadzisz działalność gospodarczą i obawiasz się, że wkrótce nie będziesz w stanie regulować swoich zobowiązań – zgłoś się do doradcy restrukturyzacyjnego. Pomoże on ocenić, czy rzeczywiście zachodzi niewypłacalność lub ryzyko niewypłacalności oraz wskaże odpowiednią formę postępowania.

Karolina Bober-Sułek

Doradca Restrukturyzacyjny, Prawnik