Postępowanie upadłościowe
Redakcja 2025-10-10

Faktoring – co to jest i jak działa?

Faktoring

Co to jest faktoring? To usługa finansowa, która w ostatnich latach zyskuje ogromną popularność wśród polskich przedsiębiorców. W 2015 roku z faktoringu skorzystało około 12,5 tys. firm, natomiast w 2024 roku liczba ta wzrosła do prawie 26 tys. podmiotów. Jest to jasny sygnał, że faktoring staje się jednym z kluczowych narzędzi finansowych dla biznesu w Polsce.

Spis treści

Faktoring pozwala firmom na szybkie uzyskanie środków za wystawione faktury jeszcze przed upływem terminu płatności. Dzięki temu przedsiębiorcy mogą utrzymać płynność finansową, nie czekając na zapłatę od kontrahentów. Usługa ta polega na „sprzedawaniu” firmowych należności wynikających z wystawionych faktur, co umożliwia natychmiastowe otrzymanie zapłaty. Jest to szczególnie popularne rozwiązanie w takich branżach jak transport, produkcja, handel czy budownictwo.

W niniejszym artykule wyjaśnimy dokładnie, na czym polega faktoring, kto uczestniczy w całym procesie, jakie są jego rodzaje oraz ile kosztuje. Przeanalizujemy również zalety i wady tego rozwiązania, aby pomóc Ci zdecydować, czy jest to odpowiednia opcja dla Twojej firmy.

Obsługa prawna w twojej firmie – umów spotkanie

    Na czym polega faktoring i kto w nim uczestniczy

    Faktoring to usługa finansowa, która składa się z trzech podstawowych elementów: finansowania faktur, weryfikacji kontrahentów oraz monitoringu wierzytelności. Chociaż najczęściej kojarzy się z szybkim dostępem do środków pieniężnych, faktoring to znacznie więcej niż tylko wykup faktur.

    Faktor, faktorant i dłużnik – role w usłudze

    W procesie faktoringu uczestniczą trzy podmioty, z których każdy pełni określoną funkcję:

    Faktorant to przedsiębiorca korzystający z usługi faktoringu. Przekazuje on faktorowi faktury sprzedażowe z odroczonym terminem płatności, jednocześnie dokonując cesji wierzytelności. Jest on pierwotnym wierzycielem, który w zamian za szybki dostęp do gotówki rezygnuje z części należności.

    Faktor to wyspecjalizowana instytucja finansowa – może być to bank lub firma faktoringowa – która wykupuje od faktoranta wierzytelności. Faktor nie tylko finansuje faktury, ale także weryfikuje wypłacalność kontrahentów faktoranta, monitoruje wierzytelności i często przejmuje ryzyko niewypłacalności dłużnika.

    Dłużnik (zwany również odbiorcą lub dłużnikiem faktoringowym) to kontrahent faktoranta, który nabył towary lub usługi i jest zobowiązany do terminowego uregulowania należności. Po dokonaniu cesji wierzytelności, dłużnik powinien kierować płatność na konto faktora, a nie faktoranta.

    W praktyce współpraca między tymi podmiotami przebiega następująco: faktorant wystawia fakturę dłużnikowi, następnie przekazuje ją do faktora, który wypłaca mu zaliczkę (zwykle 80-100% wartości faktury). W terminie płatności dłużnik reguluje należność bezpośrednio do faktora, a ten rozlicza transakcję z faktorantem.

    Czym jest cesja wierzytelności

    Cesja wierzytelności, zwana również przelewem, stanowi fundament faktoringu. Jest to umowa cywilnoprawna, w której dotychczasowy wierzyciel (cedent/faktorant) przekazuje osobie trzeciej (cesjonariuszowi/faktorowi) prawo do wierzytelności. Wraz z tym prawem, na nowego wierzyciela przechodzą wszelkie związane z wierzytelnością uprawnienia, w tym możliwość żądania zapłaty i naliczania odsetek.

    Zgodnie z polskim prawem, dłużnik zasadniczo nie musi wyrażać zgody na cesję, ponieważ nie jest stroną umowy. Jednakże, jeśli w umowie między faktorantem a dłużnikiem znajduje się zakaz cesji, to dokonanie jej wbrew temu zakazowi może spowodować nieważność całej transakcji.

    Wyróżniamy dwa podstawowe typy faktoringu związane z poinformowaniem kontrahenta o cesji:

    1. Faktoring jawny (otwarty) – dłużnik zostaje poinformowany o cesji i wie, że należność powinna zostać uregulowana na rzecz faktora. Jest to najczęściej spotykany i najtańszy rodzaj faktoringu.
    2. Faktoring cichy (tajny) – kontrahent nie jest informowany o dokonanej cesji. Ten rodzaj faktoringu jest bardziej ryzykowny dla faktora i zazwyczaj droższy dla faktoranta.

    Faktoring jako umowa nienazwana

    W polskim systemie prawnym faktoring funkcjonuje jako umowa nienazwana, co oznacza, że nie jest bezpośrednio uregulowany w kodeksie cywilnym ani innych aktach prawnych. Na mocy art. 353¹ kodeksu cywilnego, strony mogą zawierać umowę według swojego uznania, byleby jej treść nie była sprzeczna z przepisami prawa.

    Faktoring łączy w sobie elementy różnych typów umów, takich jak cesja wierzytelności, umowa o świadczenie określonych usług (dzieło/zlecenie) czy pożyczka. Dzięki temu, że jest umową nienazwaną, daje stronom większą elastyczność w kształtowaniu wzajemnych praw i obowiązków.

    Co istotne, choć Polska nie ratyfikowała Konwencji o faktoringu międzynarodowym z Ottawy (1988), to rozwiązania tam zawarte znalazły zastosowanie w praktyce rynkowej. Zasada swobody umów pozwala na dostosowanie faktoringu do indywidualnych potrzeb przedsiębiorców, co sprawia, że jest to atrakcyjne narzędzie finansowania działalności biznesowej.

    Jak działa faktoring krok po kroku

    Proces faktoringu jest znacznie prostszy niż mogłoby się wydawać. Przyjrzyjmy się, jak przebiega krok po kroku, od wystawienia faktury aż do finalnego rozliczenia.

    1. Wystawienie faktury z odroczonym terminem

    Pierwszy etap faktoringu rozpoczyna się, gdy przedsiębiorca (faktorant) wystawia fakturę swojemu klientowi (dłużnikowi) za dostarczone towary lub wykonane usługi. Kluczowe jest to, że faktura zawiera odroczony termin płatności, na przykład 30, 60 czy nawet 90 dni. Jest to moment, w którym faktorant decyduje, że nie chce czekać na płatność i postanawia skorzystać z faktoringu. Warto pamiętać, że do finansowania kwalifikują się wyłącznie faktury, których termin płatności jeszcze nie upłynął – faktoring nie dotyczy faktur przeterminowanych.

    2. Przekazanie faktury do faktora

    W drugim kroku faktorant przekazuje wystawione faktury do firmy faktoringowej (faktora). Odbywa się to najczęściej poprzez elektroniczny system obsługi, gdzie przedsiębiorca wprowadza informacje o fakturze oraz dane swojego kontrahenta. Cały proces jest zwykle bardzo szybki – w niektórych firmach faktoringowych zajmuje zaledwie kilka minut i można go przeprowadzić nie odchodząc od komputera. Na tym etapie faktor dokonuje weryfikacji dokumentów oraz oceny wiarygodności zarówno faktoranta, jak i jego dłużnika.

    3. Wypłata zaliczki przez faktora

    Po pomyślnej weryfikacji faktor wypłaca przedsiębiorcy zaliczkę. Standardowo wynosi ona od 80% do 90% wartości faktury, chociaż niektóre firmy oferują nawet 100%. Pieniądze trafiają na konto faktoranta bardzo szybko – w zależności od faktora może to być nawet kilkanaście minut od zaakceptowania dokumentu w systemie. Dzięki temu przedsiębiorca natychmiast zyskuje dostęp do gotówki, którą może przeznaczyć na bieżące potrzeby, takie jak opłacenie zobowiązań wobec dostawców czy inwestycje.

    4. Spłata należności przez kontrahenta

    W kolejnym etapie dłużnik (kontrahent faktoranta) reguluje swoje zobowiązanie, jednak zamiast na konto faktoranta, płatność trafia bezpośrednio do faktora. To właśnie firma faktoringowa czeka na terminowe uregulowanie należności przez dłużnika. W przypadku faktoringu jawnego, dłużnik jest informowany o cesji wierzytelności i wie, że powinien zapłacić faktorowi, natomiast przy faktoringu cichym, kontrahent nadal płaci faktorantowi, który następnie przekazuje środki do faktora.

    5. Rozliczenie końcowe i prowizja

    Ostatni etap to finalne rozliczenie między faktorem a faktorantem. Po otrzymaniu płatności od dłużnika, faktor przekazuje przedsiębiorcy pozostałą część kwoty z faktury (tę niewypłaconą wcześniej w formie zaliczki), pomniejszoną o koszty usługi faktoringowej. Opłaty te obejmują przede wszystkim prowizję faktoringową, która jest wynagrodzeniem dla faktora za wykonanie usługi. W przypadku faktoringu niepełnego, jeśli dłużnik nie zapłaci w terminie, faktor może wydłużyć okres finansowania o dodatkowe dni (np. 14 lub 30), po czym faktorant będzie zobowiązany do zwrotu zaliczki. Z kolei przy faktoringu pełnym, ryzyko niewypłacalności dłużnika przejmuje faktor i nie żąda zwrotu zaliczki od faktoranta.

    Warto podkreślić, że nowoczesne usługi faktoringowe są coraz bardziej zautomatyzowane – cały proces można obsłużyć online, bez konieczności osobistych wizyt w siedzibie faktora. Dodatkowo, firmy faktoringowe często oferują usługi dodatkowe, takie jak administrowanie wierzytelnościami, monitoring płatności czy windykację należności, co odciąża przedsiębiorcę od tych obowiązków.

    Rodzaje faktoringu dostępne na rynku

    Na rynku faktoringowym dostępnych jest wiele różnych rodzajów tej usługi, które można klasyfikować według rozmaitych kryteriów. Poznanie ich specyfiki pozwala przedsiębiorcy dobrać odpowiedni wariant do swoich potrzeb biznesowych.

    Faktoring pełny, niepełny i mieszany

    Faktoring pełny (bez regresu) to usługa, w której faktor przejmuje pełne ryzyko niewypłacalności kontrahenta. W przypadku braku zapłaty ze strony dłużnika, faktor nie żąda zwrotu wypłaconych wcześniej środków od faktoranta. Jest to rozwiązanie idealne dla firm działających w zmiennym otoczeniu rynkowym lub współpracujących z niepewnymi klientami.

    Z kolei faktoring niepełny (z regresem) nie przenosi ryzyka niewypłacalności – pozostaje ono po stronie przedsiębiorcy. Jest to tańsze rozwiązanie, polecane firmom dostarczającym produkty i usługi na dobrze znane sobie rynki. W 2018 roku z tego rodzaju faktoringu korzystało blisko 10 tysięcy klientów.

    Faktoring mieszany łączy cechy obu powyższych typów. Faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności tylko do określonej w umowie kwoty, powyżej której ryzyko ponosi już przedsiębiorca.

    Faktoring jawny, cichy i półotwarty

    Najpopularniejszą i najtańszą formą jest faktoring jawny (otwarty), w którym kontrahent jest natychmiast informowany o cesji wierzytelności. Dzięki temu dłużnik wie, że należność powinna zostać uregulowana bezpośrednio do faktora.

    Natomiast faktoring cichy (tajny) charakteryzuje się tym, że dłużnik nie jest świadomy dokonanej cesji i nadal dokonuje płatności na konto faktoranta, który następnie przekazuje środki faktorowi. Jest to droższe rozwiązanie, wybierane głównie przez przedsiębiorców obawiających się pogorszenia relacji biznesowych lub przy braku zgody kontrahenta na cesję.

    W faktoringu półotwartym dłużnik dowiaduje się o cesji dopiero w momencie otrzymania wezwania do zapłaty. Jest to forma pośrednia między faktoringiem jawnym a cichym.

    Faktoring krajowy i międzynarodowy

    Faktoring krajowy dotyczy transakcji między podmiotami zarejestrowanymi w Polsce. To rozwiązanie dla firm, które działają na rodzimym rynku i wystawiają faktury w PLN.

    Faktoring międzynarodowy skierowany jest do przedsiębiorstw prowadzących działalność zagraniczną. Dzieli się na faktoring eksportowy (dla firm sprzedających za granicę) oraz importowy (dla firm sprowadzających towary do Polski). Pomaga zabezpieczyć przed ryzykiem walutowym i wspiera w rozliczeniach z klientami z różnych krajów.

    Faktoring bankowy i pozabankowy

    Faktoring bankowy oferowany jest przez banki, które zazwyczaj kierują swoją ofertę do dużych, stabilnych przedsiębiorstw o ugruntowanej pozycji. Charakteryzuje się niższymi kosztami, ale także dłuższym procesem decyzyjnym.

    W przeciwieństwie do niego, faktoring pozabankowy świadczony przez niezależne firmy faktoringowe jest bardziej elastyczny i dostępny dla mniejszych podmiotów. Proces jest zwykle szybszy, a ocena opiera się głównie na wiarygodności kontrahentów.

    Faktoring globalny i pojedynczy

    W faktoringu globalnym przedsiębiorca przekazuje faktorowi wszystkie wystawiane faktury lub wszystkie faktury dotyczące wybranych kontrahentów. Jest to rozwiązanie idealne dla firm regularnie korzystających z faktoringu.

    Faktoring pojedynczy polega na finansowaniu tylko wybranych faktur. To opcja dla przedsiębiorców, którzy potrzebują doraźnego wsparcia płynnościowego lub realizują jednorazowe transakcje.

    Faktoring odwrotny i dyskontowy

    Faktoring odwrotny (zwany też dłużnym lub zakupowym) to wariant, w którym faktor opłaca zobowiązania przedsiębiorcy wobec dostawców. Pozwala to firmie na zachowanie płynności finansowej przy jednoczesnym terminowym regulowaniu płatności.

    W faktoringu dyskontowym faktor przejmuje wierzytelność natychmiast po podpisaniu umowy faktoringowej, niezależnie od terminu płatności faktury. To rozwiązanie zapewnia przedsiębiorcy najszybszy dostęp do środków finansowych.

    Wybór odpowiedniego rodzaju faktoringu zależy od wielu czynników, takich jak specyfika branży, struktura klientów czy model biznesowy firmy. Warto dokładnie przeanalizować potrzeby przedsiębiorstwa, aby dobrać najkorzystniejszą opcję.

    Zalety i wady faktoringu

    Każde narzędzie finansowe ma swoje mocne i słabe strony, a faktoring nie jest wyjątkiem. Przyjrzyjmy się bliżej zaletom i wadom tego rozwiązania, aby świadomie zdecydować, czy sprawdzi się w konkretnej sytuacji biznesowej.

    Korzyści: płynność, bezpieczeństwo, elastyczność

    Poprawa płynności finansowej to fundamentalna zaleta faktoringu. Przedsiębiorca otrzymuje środki praktycznie natychmiast po wystawieniu faktury, nie czekając na odroczony termin płatności. Dzięki temu firma może terminowo regulować własne zobowiązania, co przekłada się na wizerunek rzetelnego partnera biznesowego.

    Bezpieczeństwo stanowi kolejną istotną korzyść. W przypadku faktoringu pełnego, faktor przejmuje całe ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Dodatkowo, stały monitoring należności przez faktora minimalizuje ryzyko nieterminowych płatności.

    Elastyczność faktoringu wyraża się w kilku aspektach. Przedsiębiorca samodzielnie decyduje, które faktury przekazać do finansowania. Co więcej, faktoring dostosowuje się do skali obrotów firmy – gdy sprzedaż rośnie, zwiększa się także kwota dostępnych środków. Jest to rozwiązanie, które sprawdza się zarówno podczas koniunktury, jak i dekoniunktury gospodarczej.

    Wady: koszty, relacje z klientami, złożoność

    Koszty to główna wada faktoringu. Opłaty obejmują prowizję przygotowawczą, prowizję operacyjną oraz odsetki za udzielone finansowanie. Suma tych kosztów bywa porównywalna z kredytem obrotowym, jednakże struktura opłat może być skomplikowana i niejednolita u różnych faktorów.

    Wpływ na relacje z klientami bywa problematyczny. Przy faktoringu jawnym konieczne jest poinformowanie kontrahenta o cesji wierzytelności, co niektórzy mogą odebrać jako sygnał problemów finansowych faktoranta. Natomiast faktoring cichy, choć nie wymaga informowania kontrahentów, wiąże się z wyższymi kosztami.

    Złożoność proceduralna dotyczy głównie pierwszego etapu współpracy. Przed zawarciem umowy faktor przeprowadza weryfikację kontrahentów, co może wydłużyć proces rozpoczęcia finansowania. W faktoringu pełnym analiza ta jest szczególnie dokładna.

    Kiedy faktoring się opłaca, a kiedy nie

    Faktoring jest szczególnie korzystny dla firm borykających się z długimi terminami płatności od kontrahentów. Sprawdza się również w przypadku przedsiębiorstw w fazie intensywnego rozwoju, potrzebujących dodatkowego kapitału obrotowego.

    Warto rozważyć faktoring, gdy współpracujemy z nowymi, niepewnymi partnerami biznesowymi. Jest także dobrym rozwiązaniem dla firm, które ze względu na swoją historię lub sytuację finansową mają ograniczony dostęp do kredytów bankowych.

    Faktoring może nie być opłacalny przy niskich wartościach faktur ze względu na stałe koszty administracyjne. Również w przypadku niskiej marży na sprzedawanych produktach dodatkowe koszty faktoringu mogą znacząco obniżyć rentowność.

    Usługi restrukturyzacji w Twojej firmie – Zamów rozmowę

      Ile kosztuje faktoring i jak wygląda umowa

      Koszty faktoringu nie są jednolite i zależą od wielu czynników, takich jak rodzaj usługi, wielkość limitu finansowania oraz model współpracy z faktorem. Zrozumienie struktury opłat i treści umowy jest kluczowe przy podejmowaniu decyzji o wyborze tej formy finansowania.

      Elementy kosztowe: prowizja, odsetki, opłaty

      Na całkowity koszt faktoringu składają się przede wszystkim trzy główne elementy. Pierwszym jest prowizja przygotowawcza pobierana za analizę sytuacji finansowej klienta i przygotowanie dokumentów, która wynosi zazwyczaj od 0,1% do 3% wartości limitu faktoringowego. Drugim elementem jest prowizja faktoringowa, naliczana od wartości finansowanej faktury lub wypłaconej zaliczki – jej wysokość waha się między 0,2% a 3% w skali miesiąca. Trzecim kluczowym składnikiem są odsetki kapitałowe za korzystanie z finansowania oraz ewentualnie odsetki za opóźnienia.

      Ponadto faktorzy mogą pobierać dodatkowe opłaty, takie jak opłata za niewykorzystany limit, prowizja za przejęcie ryzyka (0,2-0,5% wartości faktury) czy koszty windykacji.

      Modele rozliczeń: stawkowy vs abonamentowy

      Na rynku funkcjonują dwa główne modele rozliczeniowe. Model stawkowy polega na naliczaniu opłat za każdą sfinansowaną fakturę, co jest korzystne dla firm korzystających z faktoringu sporadycznie.

      W przeciwieństwie do niego, faktoring abonamentowy opiera się na stałej miesięcznej opłacie, niezależnej od liczby faktur przekazanych do finansowania. Minimalny limit w tym modelu wynosi około 50 000 zł, a miesięczny koszt może wynosić od 899 zł do nawet 9849 zł netto, zależnie od przyznanego limitu. Zaletą tego rozwiązania jest transparentność i stałość opłat, jednakże wadą jest konieczność ponoszenia kosztu nawet przy braku finansowanych faktur.

      Co zawiera umowa faktoringowa

      Umowa faktoringowa powinna być sporządzona na piśmie, mimo że jako umowa nienazwana nie ma jednolitego wzoru. W dokumencie znajdują się szczegóły dotyczące sprzedawanych faktur, wysokości prowizji faktora, zasad windykacji oraz zabezpieczenia w przypadku niewypłacalności dłużnika.

      Kluczowe jest, aby umowa precyzowała wszystkie koszty, terminy płatności oraz prawa i obowiązki stron. Warto zwrócić uwagę na zakres świadczonych usług dodatkowych jak monitoring należności czy windykacja, ponieważ mogą one generować dodatkowe opłaty.

      Podsumowanie

      Faktoring niewątpliwie stanowi skuteczne narzędzie wsparcia płynności finansowej dla wielu polskich przedsiębiorstw. Dzięki szybkiemu dostępowi do gotówki firmy mogą terminowo regulować swoje zobowiązania, jednocześnie oferując klientom atrakcyjne terminy płatności. Faktoring jednak wykracza poza zwykłe finansowanie faktur – obejmuje również weryfikację kontrahentów oraz monitoring wierzytelności.

      Wybór odpowiedniego rodzaju faktoringu zależy od specyficznych potrzeb przedsiębiorstwa. Faktoring pełny zapewnia większe bezpieczeństwo przejmując ryzyko niewypłacalności kontrahentów, podczas gdy faktoring niepełny oferuje niższe koszty usługi. Faktoring jawny, choć może wpływać na relacje z klientami, pozostaje najtańszą formą tej usługi.

      Przedsiębiorca rozważający faktoring powinien dokładnie przeanalizować strukturę swoich należności oraz charakter współpracy z kontrahentami. Faktoring sprawdza się szczególnie w przypadku firm borykających się z długimi terminami płatności lub przedsiębiorstw w fazie intensywnego rozwoju potrzebujących dodatkowego kapitału obrotowego.

      Koszty faktoringu, choć istotne, stanowią cenę za uzyskanie natychmiastowego dostępu do środków oraz dodatkowych usług świadczonych przez faktora. Transparentność warunków współpracy oraz elastyczność rozwiązań pozwalają dostosować faktoring do indywidualnych możliwości finansowych.

      Na koniec warto podkreślić, że faktoring to nie tylko sposób na poprawę płynności finansowej, lecz również narzędzie do profesjonalnego zarządzania należnościami. Przedsiębiorcy, którzy strategicznie korzystają z faktoringu, mogą nie tylko przetrwać trudniejsze okresy, ale również dynamicznie rozwijać swój biznes bez obawy o zachwianie stabilności finansowej.

      Najczęściej zadawane pytania – FAQs

      • Co to jest faktoring i jak działa? Faktoring to usługa finansowa, w której przedsiębiorca sprzedaje swoje należności firmie faktoringowej w zamian za szybki dostęp do gotówki. Faktor wypłaca zaliczkę (zwykle 80-100% wartości faktury), a następnie zajmuje się ściągnięciem należności od dłużnika.
      • Jakie są główne zalety korzystania z faktoringu? Główne zalety faktoringu to poprawa płynności finansowej, przyspieszenie dostępu do gotówki, możliwość oferowania dłuższych terminów płatności klientom oraz, w przypadku faktoringu pełnego, przejęcie ryzyka niewypłacalności dłużnika przez faktora.
      • Ile kosztuje faktoring? Koszty faktoringu obejmują prowizję przygotowawczą (0,1-3% limitu), prowizję faktoringową (0,2-3% miesięcznie od wartości faktury) oraz odsetki. Dokładne koszty zależą od rodzaju faktoringu, wielkości limitu i modelu rozliczeń (stawkowy lub abonamentowy).
      • Jakie rodzaje faktoringu są dostępne na rynku? Na rynku dostępne są różne rodzaje faktoringu, m.in. pełny (bez regresu), niepełny (z regresem), jawny, cichy, krajowy, międzynarodowy, bankowy, pozabankowy, globalny i pojedynczy. Wybór zależy od potrzeb i specyfiki działalności przedsiębiorstwa.
      • Kiedy faktoring może nie być opłacalny? Faktoring może nie być opłacalny przy niskich wartościach faktur ze względu na stałe koszty administracyjne. Również w przypadku niskiej marży na sprzedawanych produktach dodatkowe koszty faktoringu mogą znacząco obniżyć rentowność transakcji.

      Obserwuj nas i bądź na bieżąco!

      Zapraszamy do śledzenia naszych profili społecznościowych.

      Redakcja

      Kancelarii Piotrowski i Wspólnicy