Postępowanie upadłościowe
Redakcja 2025-10-10

Dziedziczenie długów a firma

Dziedziczenie długów

Dziedziczenie długów a firma to temat, który może mieć poważne konsekwencje dla spadkobierców przedsiębiorcy. Czy zastanawiałeś się kiedyś, co stanie się z zobowiązaniami finansowymi Twojej firmy w przypadku Twojej śmierci? W rzeczywistości, dziedziczenie długów jest możliwe także w przypadku firm. Zgodnie z artykułem 922 § 1 Kodeksu cywilnego, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób.

Spis treści

Jako doradcy w sprawach restrukturyzacyjnych, często spotykamy się z nieświadomością przedsiębiorców dotyczącą dziedziczenia długów firmowych. Po śmierci dłużnika, długi firmowe stają się częścią masy spadkowej. Dziedziczenie ustawowe kolejność ma tutaj kluczowe znaczenie, ponieważ określa, kto i w jakim zakresie odpowiada za zobowiązania. Warto wiedzieć, że spadkobiercy mają 6 miesięcy na podjęcie decyzji o tym, w jaki sposób chcą dziedziczyć spadek. Dlatego w tym artykule wyjaśnimy, czy długi rodziców przechodzą na dzieci oraz jak można się przed tym zabezpieczyć.

Pomożemy Ci pozbyć się długów! – bezpłatna konsultacja

    Podstawy prawne dziedziczenia długów firmowych

    Podstawą prawną dziedziczenia długów firmowych jest przede wszystkim Kodeks cywilny. W artykule 922 § 1 jednoznacznie określono, że prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przedsiębiorcy przechodzą na spadkobierców. Oznacza to, że nie tylko aktywa, ale również pasywa (długi) wchodzą w skład masy spadkowej.

    Co istotne, od 18 października 2015 roku główną zasadą dziedziczenia w polskim prawie spadkowym jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ta fundamentalna zmiana oznacza, że spadkobiercy odpowiadają za długi spadkowe tylko do wysokości wartości odziedziczonego majątku. Wcześniej obowiązywała zasada dziedziczenia wprost, co nakładało pełną odpowiedzialność za długi.

    Dodatkowo, w 2018 roku weszła w życie ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która reguluje kwestie dotyczące ciągłości funkcjonowania firmy po śmierci właściciela. Zgodnie z art. 32 tej ustawy, za zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku solidarną odpowiedzialność ponoszą właściciele przedsiębiorstwa w spadku.

    Miarodajna dla oceny stanu spadku jest chwila jego otwarcia, czyli moment śmierci przedsiębiorcy. Wtedy to wszystkie zobowiązania firmowe stają się częścią masy spadkowej, chyba że należą do kategorii wyłączonych z dziedziczenia, takich jak:

    • długi przedawnione przed śmiercią przedsiębiorcy
    • zobowiązania o charakterze osobistym
    • grzywny i mandaty

    Należy pamiętać, że prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa podatkowego rządzą się odrębnymi zasadami i ich sukcesja jest możliwa wyłącznie na podstawie i w granicach określonych w Ordynacji podatkowej.

    Oświadczenia spadkowe i ich skutki

    Składanie oświadczeń spadkowych to kluczowy moment w procesie dziedziczenia, szczególnie gdy w grę wchodzą długi firmowe. Każdy spadkobierca ma prawo do decydowania o swoim udziale w masie spadkowej poprzez odpowiednie oświadczenie.

    Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku mamy dokładnie sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o tytule powołania do spadku. Ten termin jest liczony indywidualnie dla każdego spadkobiercy – rozpoczyna się od momentu uzyskania wiedzy o śmierci spadkodawcy lub o odnalezieniu testamentu.

    W przypadku braku jakiegokolwiek oświadczenia w wyznaczonym terminie, prawo przewiduje automatyczne przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że odpowiedzialność za długi spadkowe zostaje ograniczona do wartości odziedziczonego majątku. Warto zaznaczyć, że przed 18 października 2015 roku obowiązywała inna zasada – brak oświadczenia skutkował przyjęciem spadku wprost.

    Kiedy spadkobierca zdecyduje się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, jego odpowiedzialność za długi jest ograniczona do wartości ustalonej w wykazie lub spisie inwentarza. Natomiast przyjmując spadek wprost, spadkobierca odpowiada za długi całym swoim majątkiem, nawet jeśli przekraczają one wartość odziedziczonych aktywów.

    Odrzucenie spadku powoduje natomiast, że spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. To rozwiązanie jest często wybierane przez osoby, które wiedzą o znacznych długach spadkodawcy lub nie są pewne jego sytuacji finansowej.

    Postępowania upadłościowe i odpowiedzialność spadkobierców

    W przypadku śmierci przedsiębiorcy, postępowanie upadłościowe stanowi uregulowaną prawnie procedurę, która może pomóc w uporządkowanym zaspokojeniu wierzycieli. Prawo upadłościowe przewiduje możliwość ogłoszenia upadłości zmarłego przedsiębiorcy, jeżeli wniosek zostanie złożony w terminie roku od dnia jego śmierci. Co istotne, jeśli ustanowiono zarząd sukcesyjny, wniosek można złożyć także po upływie roku, ale przed dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

    Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć wierzyciel, zarządca sukcesyjny, spadkobierca oraz małżonek i każde z dzieci lub rodziców zmarłego, nawet jeśli nie dziedziczą oni spadku. Należy zaznaczyć, że zarząd sukcesyjny wygasa z dniem ogłoszenia upadłości, a jego miejsce zajmuje powołany przez sąd syndyk.

    W przypadku śmierci upadłego po ogłoszeniu upadłości, postępowanie nie zostaje zawieszone. Spadkobiercy mają prawo brać udział w postępowaniu upadłościowym, a w przypadku gdy spadkobierca nie jest znany albo nie wstąpił do postępowania, sędzia-komisarz ustanawia kuratora.

    Po zakończeniu albo umorzeniu postępowania upadłościowego wyciąg z zatwierdzonej listy wierzytelności, zawierający oznaczenie wierzytelności oraz sumy otrzymane przez wierzyciela, staje się tytułem egzekucyjnym przeciwko spadkobiercy. Jednakże w sytuacji przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiedzialność spadkobierców za długi pozostaje ograniczona do wartości odziedziczonego majątku.

    Warto podkreślić, że po dziale spadku każdy ze spadkobierców odpowiada indywidualnie do wysokości własnego udziału w masie spadkowej, co ma istotne znaczenie w kontekście odpowiedzialności za niespłacone zobowiązania firmowe.

    Wiemy jak możesz pozbyć się długów!– umów się na bezpłatną konsultację

      Wnioski

      Podsumowując, dziedziczenie długów firmowych to skomplikowany obszar prawa, który wymaga szczególnej uwagi i zrozumienia. Przede wszystkim, każdy przedsiębiorca powinien być świadomy, że jego zobowiązania finansowe nie znikają wraz z jego śmiercią, ale stają się częścią masy spadkowej. Dlatego tak ważne jest planowanie sukcesji biznesowej za życia.

      Należy pamiętać, że spadkobiercy mają tylko sześć miesięcy na podjęcie świadomej decyzji o sposobie przyjęcia spadku. W przypadku braku decyzji, prawo automatycznie zakłada przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, co znacząco ogranicza odpowiedzialność za odziedziczone długi. Jednakże najbezpieczniejszą opcją dla spadkobierców jest dokładne zbadanie sytuacji finansowej firmy przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji.

      Warto również zauważyć, że ustawa o zarządzie sukcesyjnym daje możliwość zachowania ciągłości działania firmy po śmierci właściciela, co może mieć kluczowe znaczenie dla jej wartości i zdolności do spłaty zobowiązań. Z kolei postępowanie upadłościowe może stanowić uporządkowany sposób zaspokojenia wierzycieli w przypadku znacznego zadłużenia.

      Ostatecznie, świadomość prawna w zakresie dziedziczenia długów firmowych nie tylko chroni spadkobierców przed nieoczekiwanymi konsekwencjami finansowymi, ale także pozwala na lepsze planowanie przyszłości firmy. Zdecydowanie warto skonsultować się z prawnikiem lub doradcą finansowym, aby odpowiednio zabezpieczyć zarówno firmę, jak i rodzinę przed potencjalnymi problemami związanymi z dziedziczeniem długów.

      Najczęściej zadawane pytania – FAQs

      • Jak można uniknąć dziedziczenia długów firmowych? Aby uniknąć dziedziczenia długów firmowych, można złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku lub przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiedzialność za długi jest ograniczona do wartości odziedziczonego majątku.
      • Co dzieje się z firmą po śmierci właściciela? Po śmierci właściciela, firma może być kontynuowana przez spadkobierców lub zarządcę sukcesyjnego. Jeśli spadkobierca zdecyduje się kontynuować działalność, może przejąć firmę na własny NIP i zarządzać jej majątkiem. Alternatywnie, można ustanowić zarząd sukcesyjny, który pozwala na tymczasowe prowadzenie firmy.
      • Jakie są konsekwencje ogłoszenia upadłości firmy dla długów? Ogłoszenie upadłości firmy nie zawsze oznacza automatyczne umorzenie długów. Tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy sąd stwierdzi, że dłużnik jest w bardzo trudnej sytuacji i nie będzie w stanie spłacać zobowiązań nawet w ratach, długi mogą zostać umorzone.
      • Kto odpowiada za spłatę długów zmarłego przedsiębiorcy? Za spłatę długów zmarłego przedsiębiorcy odpowiadają spadkobiercy, którzy przyjęli spadek. Zakres tej odpowiedzialności zależy od sposobu przyjęcia spadku – przy przyjęciu prostym odpowiadają całym swoim majątkiem, a przy przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza tylko do wartości odziedziczonego majątku.
      • Jaki jest termin na podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku? Spadkobiercy mają 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule powołania do spadku, na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Brak oświadczenia w tym terminie skutkuje automatycznym przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

      Obserwuj nas i bądź na bieżąco!

      Zapraszamy do śledzenia naszych profili społecznościowych.

      Redakcja

      Kancelarii Piotrowski i Wspólnicy