Restrukturyzacja
Redakcja 2025-10-09

Czy restrukturyzacja firmy się opłaca?

restrukturyzacja firmy

Co to jest restrukturyzacja firmy? To pytanie staje się coraz bardziej aktualne, gdy spojrzymy na alarmujące dane – aż 4149 firm w Polsce zdecydowało się na restrukturyzację w 2024 roku, co oznacza prawie 9% więcej niż w poprzednim roku. Jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że 82% małych firm upada właśnie z powodu problemów z płynnością finansową.

Spis treści

Restrukturyzacja co to właściwie jest? Przede wszystkim jest to proces skierowany do dłużników niewyplacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością. Czym jest restrukturyzacja w praktyce? To kompleksowe działanie, które może trwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od wybranej procedury. Na przykład, postępowanie o zatwierdzenie układu zamyka się zwykle w 2-3 miesiącach, podczas gdy postępowanie sanacyjne może ciągnąć się nawet 12 miesięcy.

Na czym polega restrukturyzacja i czy warto ją rozważyć? W tym artykule dokładnie wyjaśnimy, restrukturyzacja firmy na czym polega oraz jakie korzyści może przynieść. Korzyści te mogą być naprawdę wymierne – od uniknięcia upadłości poprzez poprawę efektywności operacyjnej i organizacyjnej, aż po zwiększenie konkurencyjności, rentowności i wartości firmy. Wspólnie przeanalizujemy, czy w Twojej sytuacji restrukturyzacja może być dobrym rozwiązaniem.

Czym jest restrukturyzacja i kiedy warto ją rozważyć?

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa to kompleksowy proces przekształcenia firmy, obejmujący jej strukturę organizacyjną, finansową i operacyjną. Podstawowym celem tego działania jest uniknięcie ogłoszenia upadłości poprzez umożliwienie zawarcia układu z wierzycielami.

Definicja restrukturyzacji firmy

Restrukturyzacja to całościowy proces przekształcania przedsiębiorstwa, który ma na celu przywrócenie firmie płynności finansowej oraz zdolności do prawidłowego funkcjonowania na rynku. Podstawą prawną procesu restrukturyzacji jest ustawa z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne, która weszła w życie 1 stycznia 2016 roku. W praktyce restrukturyzacja polega na wdrożeniu planu naprawczego przy wsparciu doradcy i/lub sądu. Proces ten może przyjąć formę różnych postępowań, od prostszego postępowania o zatwierdzenie układu po bardziej złożone postępowanie sanacyjne.

Kiedy firma powinna rozważyć restrukturyzację?

Przedsiębiorca powinien rozważyć restrukturyzację, gdy jego firma zmaga się z trudnościami w utrzymaniu płynności finansowej i spadkiem rentowności. Kluczowym krokiem przed podjęciem takiej decyzji jest dokładna analiza przyczyn kryzysu finansowego. Według danych, aż 82% małych firm upada właśnie z powodu problemów z płynnością finansową.

Restrukturyzację warto rozważyć, gdy:

  • firma ma problemy z płynnością, ale nadal generuje przychody
  • istnieje szansa na porozumienie z wierzycielami
  • problem finansowy ma charakter przejściowy
  • firma nie reguluje bieżących zobowiązań
  • posiada zaległości finansowe przekraczające trzy miesiące
  • suma długów przewyższa wartość majątku przez okres dłuższy niż dwa lata

Różnica między restrukturyzacją a upadłością

Podstawowa różnica między restrukturyzacją a upadłością dotyczy celu postępowania. Restrukturyzacja ma uratować przedsiębiorstwo i umożliwić spłatę części zobowiązań, podczas gdy upadłość prowadzi do likwidacji majątku i zakończenia działalności.

W przeciwieństwie do upadłości, restrukturyzacja pozwala na dalsze prowadzenie działalności, daje ochronę przed egzekucją komorniczą i ma neutralne lub pozytywne skutki wizerunkowe dla firmy. Ponadto restrukturyzacja może być rozpoczęta nie tylko gdy przedsiębiorca jest już niewypłacalny, ale również gdy istnieje zagrożenie niewypłacalnością, co daje większe szanse na skuteczną naprawę sytuacji finansowej.

Warto pamiętać, że restrukturyzacja nie oznacza porażki w prowadzeniu biznesu, a świadczy o odpowiedzialnym podejściu do zarządzania.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

W polskim prawie istnieją cztery główne rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych. Każde z nich oferuje inny zakres ochrony i dostosowane jest do różnych sytuacji, w jakich może znaleźć się przedsiębiorca.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Jest to najmniej sformalizowane i najszybsze postępowanie restrukturyzacyjne. Charakteryzuje się minimalnym udziałem sądu, a ciężar prowadzenia procedury spoczywa na dłużniku. Postępowanie rozpoczyna się od zawarcia umowy z doradcą restrukturyzacyjnym, który pełni funkcję nadzorcy układu. Warunkiem wdrożenia jest wykazanie, że ogólna suma spornych zobowiązań nie przekracza 15% wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Główną zaletą tego postępowania jest jego szybkość – cały proces może zamknąć się w 2-3 miesiącach. Od 2021 roku występuje w dwóch wariantach – klasycznym oraz z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego (PZU 2.0), który zapewnia dłużnikowi znacznie szerszą ochronę przed egzekucją.

Przyspieszone postępowanie układowe

To procedura sądowa o uproszczonym charakterze, która umożliwia dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Podobnie jak w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu, może być prowadzone tylko wtedy, gdy suma wierzytelności spornych nie przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania.

Przyspieszone postępowanie układowe zapewnia częściową ochronę przed egzekucją – z dniem otwarcia postępowania zawieszeniu ulegają postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętych z mocy prawa układem.

Postępowanie układowe

Stanowi bardziej rozbudowaną procedurę w porównaniu z przyspieszonym postępowaniem układowym. Główna różnica polega na tym, że może być prowadzone, gdy suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania.

Podobnie jak przyspieszone postępowanie układowe, daje ono częściową ochronę przeciwegzekucyjną, a dłużnik zachowuje zarząd nad swoim przedsiębiorstwem w zakresie czynności nieprzekraczających zwykłego zarządu.

Postępowanie sanacyjne

Jest to najbardziej rozbudowana forma restrukturyzacji, pozwalająca na głęboką i wielopłaszczyznową naprawę przedsiębiorstwa. Jako jedyne z postępowań restrukturyzacyjnych umożliwia przeprowadzenie działań sanacyjnych – czynności prawnych i faktycznych zmierzających do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika.

Postępowanie sanacyjne zapewnia najszerszą ochronę przed egzekucją komorniczą, w tym również wobec wierzycieli posiadających zabezpieczenia rzeczowe na majątku dłużnika. W zamian dłużnik traci zarząd nad swoim przedsiębiorstwem, który przejmuje zarządca wyznaczony przez sąd. Zarządca może m.in. odstąpić od niekorzystnych umów, zredukować zatrudnienie czy sprzedać zbędny majątek.

Z założenia postępowanie sanacyjne powinno trwać 12 miesięcy, ale w praktyce może się przedłużyć.

Usługi restrukturyzacji w Twojej firmie – bezpłatna konsultacja

    Jakie korzyści może przynieść restrukturyzacja?

    Popularność restrukturyzacji wśród przedsiębiorców stale rośnie – w samym 2023 roku skorzystało z niej aż 4193 firm. Dlaczego tak wielu przedsiębiorców decyduje się na ten krok? Powód jest prosty – restrukturyzacja niesie ze sobą konkretne korzyści dla firm w trudnej sytuacji finansowej.

    Ochrona przed egzekucją komorniczą

    Podstawową zaletą restrukturyzacji jest natychmiastowa ochrona przed prowadzonymi egzekucjami. Już w momencie otwarcia postępowania wszystkie prowadzone egzekucje zostają zawieszone z mocy prawa. Co więcej, środki zgromadzone przez komornika, które nie zostały jeszcze podzielone między wierzycieli, muszą zostać zwrócone dłużnikowi. W trakcie restrukturyzacji wierzyciele mogą dochodzić swoich należności na drodze sądowej, jednakże nie mogą wszczynać nowych postępowań egzekucyjnych.

    Zawieszenie spłaty zobowiązań

    Podczas trwania postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik nie tylko nie musi, ale nawet ma zakaz spełniania zobowiązań powstałych przed wszczęciem restrukturyzacji. Dotyczy to wyłącznie zaległości, które powstały wcześniej. Natomiast wszystkie bieżące zobowiązania muszą być regulowane terminowo – to warunek kontynuowania postępowania. Przykładowo, przedsiębiorca nie musi spłacać zaległych rat leasingowych, ale bieżące raty musi już płacić w terminie.

    Poprawa płynności finansowej

    Restrukturyzacja stwarza warunki do odzyskania płynności finansowej. Dzięki możliwości renegocjacji warunków spłaty, wydłużeniu okresu kredytowania czy nawet częściowemu umorzeniu zobowiązań, firma może znacząco poprawić swoją sytuację ekonomiczną. Umorzenie części zadłużenia znacząco poprawia płynność finansową przedsiębiorstwa i jego zdolność do kontynuowania działalności.

    Zachowanie działalności operacyjnej

    W trakcie restrukturyzacji przedsiębiorca może normalnie funkcjonować i realizować swoją działalność biznesową. Firma może nadal realizować zlecenia, zatrudniać pracowników oraz wystawiać faktury. Ponadto, podczas restrukturyzacji obowiązuje zakaz wypowiadania umów kluczowych z punktu widzenia prowadzonej działalności, takich jak umowy najmu, dzierżawy, kredytu czy leasingu.

    Zwiększenie szans na przetrwanie firmy

    Głównym celem restrukturyzacji jest uratowanie przedsiębiorstwa przed upadłością i likwidacją. Proces ten umożliwia firmie odzyskanie stabilności finansowej i operacyjnej. W przeciwieństwie do upadłości, restrukturyzacja daje szansę na kontynuowanie działalności i odbudowę zaufania wśród kontrahentów. Co istotne, jest to również korzystne dla wierzycieli, którzy mogą dalej współpracować z dłużnikiem i uzyskiwać z tego tytułu dochody.

    Koszty i finansowanie procesu restrukturyzacji

    Podejmując decyzję o restrukturyzacji, musimy rozważyć nie tylko jej zalety, ale również koszty, które trzeba ponieść, aby przeprowadzić cały proces skutecznie.

    Typowe koszty postępowań

    Podstawowym wydatkiem w każdym postępowaniu jest opłata sądowa od wniosku, która wynosi 1000 zł (w przypadku uproszczonego wniosku sanacyjnego – 200 zł). Kolejny koszt to wynagrodzenie nadzorcy lub zarządcy, które zależy od liczby wierzycieli, sumy wierzytelności i stopnia skomplikowania sprawy. W przypadku mikroprzedsiębiorców wynagrodzenie nadzorcy jest limitowane i nie może przekroczyć 15% wartości dywidendy dla wierzycieli (maksymalnie 11 765,98 zł + VAT). Trzeba również uwzględnić zaliczkę na koszty postępowania (około 7462,25 zł).

    Źródła finansowania restrukturyzacji

    Wewnętrzne źródła finansowania często okazują się niewystarczające. Dlatego przedsiębiorcy szukają zewnętrznego wsparcia poprzez: kredyty bankowe, pożyczki prywatne, faktoring, emisję udziałów lub akcji oraz pomoc publiczną. Prawo restrukturyzacyjne dopuszcza różne mechanizmy finansowe, jednak zaciągnięcie kredytu lub pożyczki wymaga zgody rady wierzycieli. Warto pamiętać, że finansowanie może przyjąć również formę gwarancji, dostawy towarów czy usług.

    Czy restrukturyzacja się opłaca mimo kosztów?

    Mimo wydatków, restrukturyzacja zawsze się opłaca. Stanowi ostatnią deskę ratunku przed upadłością, a efekty procesu znacznie przewyższają poniesione nakłady. Sukces restrukturyzacji przejawia się w zawarciu i zatwierdzeniu układu z wierzycielami, co daje przedsiębiorcy szansę na powrót do dobrej kondycji finansowej. Dodatkowo, działania podjęte przed wszczęciem postępowania mogą znacząco obniżyć koszty całego procesu.

    Podsumowanie

    Restrukturyzacja stanowi zatem kluczowe narzędzie ratunkowe dla firm zmagających się z problemami finansowymi. Niewątpliwie, proces ten oferuje szereg korzyści, które daleko wykraczają poza poniesione koszty. Przede wszystkim, daje przedsiębiorstwom szansę na kontynuowanie działalności, jednocześnie chroniąc je przed egzekucją komorniczą i dając czas na odbudowę stabilności finansowej.

    Warto zauważyć, że aż 82% małych firm upada właśnie z powodu problemów z płynnością – problem, który restrukturyzacja bezpośrednio adresuje. Dlatego też decyzja o rozpoczęciu tego procesu nie świadczy o porażce, a raczej o odpowiedzialnym podejściu do zarządzania przedsiębiorstwem.

    Należy również podkreślić, że restrukturyzacja może przyjąć różne formy, dostosowane do konkretnej sytuacji przedsiębiorcy. Począwszy od najprostszego postępowania o zatwierdzenie układu, a skończywszy na złożonym postępowaniu sanacyjnym – każda opcja ma swoje zalety i zastosowanie.

    Ostatecznie, choć proces restrukturyzacji wiąże się z określonymi kosztami i wymaga czasu, to jednak zapewnia firmie szansę na przetrwanie trudnego okresu. W przeciwieństwie do upadłości, pozwala zachować działalność operacyjną, miejsca pracy oraz relacje z kontrahentami. Z tego właśnie powodu coraz więcej polskich przedsiębiorstw decyduje się na ten krok, widząc w nim nie koniec, a nowy początek dla swojego biznesu.

    FAQs

    • Jakie są główne korzyści z restrukturyzacji firmy? Główne korzyści to ochrona przed egzekucją komorniczą, zawieszenie spłaty zobowiązań powstałych przed restrukturyzacją, poprawa płynności finansowej, możliwość kontynuowania działalności operacyjnej oraz zwiększenie szans na przetrwanie firmy.
    • Ile kosztuje restrukturyzacja małej firmy? Koszty restrukturyzacji małej firmy obejmują opłatę sądową (około 1000-2000 zł), wynagrodzenie nadzorcy (maksymalnie 11 765,98 zł + VAT dla mikroprzedsiębiorców) oraz zaliczkę na koszty postępowania (około 7462,25 zł). Dokładne koszty zależą od rodzaju postępowania i sytuacji firmy.
    • Jaki jest wskaźnik sukcesu restrukturyzacji w Polsce? Według niektórych ekspertów, około 30-40% postępowań restrukturyzacyjnych kończy się sukcesem, czyli prawomocnym zatwierdzeniem układu z wierzycielami przez sąd. Warto jednak pamiętać, że każdy przypadek jest indywidualny i zależy od wielu czynników.
    • Czy firma może normalnie funkcjonować podczas restrukturyzacji? Tak, podczas restrukturyzacji firma może normalnie prowadzić działalność operacyjną. Przedsiębiorstwo może realizować zlecenia, zatrudniać pracowników i wystawiać faktury. Dodatkowo, kluczowe umowy (np. najmu, leasingu) nie mogą być wypowiadane w trakcie tego procesu.
    • Jakie są potencjalne negatywne skutki restrukturyzacji? Restrukturyzacja może wiązać się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak koszty procesu, czasowe ograniczenia w zarządzaniu firmą (w zależności od rodzaju postępowania), oraz potencjalne trudności w uzyskaniu nowego finansowania. Jednakże, korzyści z udanej restrukturyzacji zazwyczaj przewyższają te niedogodności.

    Obserwuj nas i bądź na bieżąco!

    Zapraszamy do śledzenia naszych profili społecznościowych.

    Redakcja

    Kancelarii Piotrowski i Wspólnicy