Układ konsumencki – Alternatywa dla upadłości konsumenckiej.

Instytucja układu konsumenckiego, uregulowana w ustawie prawo upadłościowe, stanowi alternatywę dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne. Korzystając z rozwiązań typowych dla postępowań restrukturyzacyjnych, konsumenci od 24 marca 2020 r. mają możliwość oddłużenia, poprzez zawarcie układu z wierzycielami przy jednoczesnym zachowaniu posiadanego majątku.

Spis treści

• Dla kogo układ konsumencki ?
• Układ konsumencki umożliwia objęcie układem długów, niepodlegających umorzeniu.
• Jak zawrzeć układ konsumencki ?
• Otwarcie postępowanie o zawarcie układu.
• Masz dosyć długów? Pomożemy Ci je pokonać!
• Ochrona przed egzekucją oraz przyjęcie układu.
• PODSUMOWANIE.

Dla kogo układ konsumencki ?

Tzw. Restrukturyzacja konsumencka, skierowana jest dla dłużników będących osobami fizycznymi, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej i stali się niewypłacalni. Nie wchodząc w szczegółowe rozważania dotyczące niewypłacalności, można stwierdzić, że osoba niewypłacalna, to dłużnik, który nie jest w stanie regulować swoich bieżących zobowiązań wymagalnych, a okoliczności faktyczne, pozwalają domniemywać, że nie jest to stan przejściowy, tylko stały. Ponadto układ konsumencki, skierowany jest dłużników, którzy uzyskują przychody, umożliwiające wykonywanie układu, który będzie dostatecznie „atrakcyjny” dla wierzycieli, a ich celem jest zachowanie posiadanego majątku, tj. uniknięcie likwidacji majątku. Dla wielu dłużników asumptem dla zainicjowania układu konsumenckiego jest także fakt możliwości uniknięcia stygmatyzacji, związanej z ogłoszeniem upadłości. Zgodnie z art. 491²⁵ ustawy prawo upadłościowe, przesłankami pozytywnymi, koniecznymi dla uwzględnienia wniosku o zawarcie układu jest wykazanie, iż  możliwości zarobkowe dłużnika oraz jego sytuacja zawodowa wskazują na zdolność do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu, oraz możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami.

Układ konsumencki umożliwia objęcie układem długów, niepodlegających umorzeniu.

Co równie istotne oraz zwiększające atrakcyjność układu konsumenckiego, to fakt, że restrukturyzacja konsumencka swym zakresem przedmiotowym, w przeciwieństwie do upadłości konsumenckiej, może objąć także długi dotychczas niepodlegające umorzeniu, w postępowaniu upadłościowym.

Zgodnie z art. 491²¹ ust. 2 ustawy prawo upadłościowe, takimi długami, które nie podlegają umorzeniu w toku upadłości konsumenckiej, to m.in. zobowiązania upadłego do:
1) zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny,
2) zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
3) naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem.

Propozycje układowe w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, mogą przewidywać co do wszystkich zobowiązań, w tym także wskazanych w art. 491²¹ ust. 2 prawa upadłościowe, ich umorzenie, częściową redukcję, rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności itp. Kluczowym jest zaproponowanie warunków umożliwiających zawarcie i wykonanie układu.

Jak zawrzeć układ konsumencki ?

Inicjatorem postępowanie o zawarcie układu konsumenckiego, może być tylko Dłużnik. Wniosek o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli, składany jest na urzędowym formularzu, analogicznym jak wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, do właściwego sądu upadłościowego. Warto podkreślić, że Sąd z urzędu może również skierować dłużnika do postępowania o zawarcie układu, który złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, jeśli są ku temu spełnione przesłanki o których powyżej oraz jeśli dłużnik w złożonym wniosku nie złożył oświadczenia o niewyrażeniu zgody na przeprowadzenie postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli.

Poza elementami obligatoryjnymi dla wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, m.in.. spis wierzycieli, dane identyfikacyjne dłużnika, wykaz majątku, informację o osiąganych przychodach, wniosek o zawarcie układu konsumenckiego wymaga sporządzenia i załączenia do wniosku treści wstępnych propozycji układowych, które będą określać sposób restrukturyzacji zobowiązań dłużnika, np. określony stopień redukcji i terminy spłaty. Propozycje składne przez dłużnika powinny korespondować z jego faktycznymi możliwościami zarobkowymi. Poza opłatą sądową od wniosku w wysokości 30 zł, dłużnik zobowiązany jest do uiszczenia zaliczki na koszty zainicjowanego postępowania w wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w trzecim kwartale roku poprzedniego ogłoszonego przez Prezesa GUS. W roku 2023, wysokość zaliczki na koszty wynosi 6.736,60 zł.

Otwarcie postępowanie o zawarcie układu.

Po przeprowadzeniu przez Sąd postępowania w przedmiocie wniosku o otwarcie postępowania o zawarcie układu konsumenckiego, sąd wydaje postanowienie o otwarciu postępowania lub w przypadku braku spełnienia przesłanek do jego otwarcia o jego oddaleniu. W postanowieniu o otwarciu postępowania o zawarcie układu, sąd wyznacza nadzorcę sądowego, który zobowiązany jest do sporządzenia w porozumieniu z dłużnikiem ostatecznych propozycji układowych, spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz po przeprowadzeniu w/w czynności powinien zwołać zgromadzenia wierzycieli w celu głosowania nad układem.

Układ konsumencki, zgodnie z art. 491³³ ust. 1 prawa upadłościowego, może być zawarty na okres nieprzekraczający 5 lat. W tym okresie dłużnik zobowiązany jest do spłaty swoich wierzytelności, na warunkach przyjętego i zatwierdzonego układu. Okres 5 – letni, może zostać wydłużony w przypadku, gdy w postępowaniu bierze udział wierzyciel zabezpieczony rzeczowo – np. wierzytelność zabezpieczona hipoteką na majątku dłużnika. Powyższe znajduje uzasadnienie celowościowe, albowiem wierzytelności zabezpieczone rzeczowo, zazwyczaj są zobowiązaniami zaciągniętymi na okres ponad 5 lat. Wskazany okres 5 letni, może zostać także przedłużony, jeśli w majątku dłużnika pozostaje nieruchomość służąca zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, a treść propozycji układowych nie przewiduje jej likwidacji (sprzedaży).

Ochrona przed egzekucją oraz przyjęcie układu.

Zgodnie z treścią art. 491³⁸ prawa upadłościowego, do układu konsumenckiego, w zakresie nieregulowanym ustawą prawo upadłościowe, stosuje się przepisy ustawy z dnia 15.05.2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. W kontekście powyższego kluczowe jest, że już na etapie otwarcia postępowania, dłużnik uzyskuje ochronę poprzez zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych (w zakresie wierzytelności układowych), jak również bezwzględny zakaz regulowania wierzytelności układowych.

Kluczowy etap postępowania – głosowanie nad propozycjami sporządzonymi przez nadzorcę w porozumieniu z dłużnikiem, podczas zgromadzenia wierzycieli, co do zasady nie może się odbyć później, niż trzy miesiące od dnia otwarcia postępowania o zawarcie układu konsumenckiego. Dla przyjęcia układu, konieczne jest uzyskanie dwóch większości:

1) kapitałowej – wierzyciele posiadający co najmniej 2/3 ogólnej sumy wierzytelności głosujących wierzycieli powinni zagłosować „ZA” układem;

2) osobowej – większość wierzycieli głosujących w postępowaniu, powinno poprzeć układ.

Po uzyskaniu wymaganej większości, nadzorca stwierdza przyjęcie układu, który następnie jest zatwierdzany przez sąd upadłościowy. Po prawomocnym zatwierdzeniu układu, postępowanie jest zakończone i następuje etap wykonywania przyjętego i zatwierdzonego układu. Wskutek wykonania układu, dłużnik uzyskuje „oddłużenie” na poziomie wskazanym w zatwierdzonym układzie. W przypadku niewykonywania układu przez dłużnika, każdemu uczestnikowi postępowania przysługuje prawo złożenia wniosku o uchylenie przyjętego układu. Uchylenie przez sąd upadłościowy zawartego układu, implikuje powrót do pierwotnego stanu zadłużenia (sprzed zawarcia układu), który zostaje pomniejszony o dokonane już spłaty w ramach układu konsumenckiego, sprzed jego uchylenia.

PODSUMOWANIE.

Przepisy dotyczące układu konsumenckiego, dają zadłużonemu konsumentowi alternatywę dla postępowania upadłościowego, które wiąże się z likwidacją posiadanego majątku. Restrukturyzacja konsumencka, umożliwia dłużnikowi przede wszystkim zachowanie całości lub części posiadanego majątku, przy jednoczesnym oddłużeniu i wypracowaniu warunków spłaty części swoich zobowiązań. Dla wielu dłużników asumptem dla zainicjowania przedmiotowego postępowania jest także szerszy zakres przedmiotowy (umożliwiający objęcie układem długów wyłączonych spod postępowania upadłościowego) oraz brak figurowania jak upadły w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Bartosz Banasiewicz

Senior Associate, Prawnik, Doradca restrukturyzacyjny

Udostępnij artykuł