Nowy raport MGBI dotyczący branży budowlanej.

Ukazał się nowy raport Monitoring Gospodarczego Bezpieczeństwa Inwestycji (MGBI) dotyczący postępowań restrukturyzacyjnych i upadłościowych w Polsce. Dokument ten przedstawia aktualne dane i trendy związane z procesami naprawczymi oraz niewypłacalnością przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem sektora budowlanego. Warto zapoznać się z treścią raportu, gdyż zawiera on cenne spostrzeżenia i komentarze eksperckie, w tym wypowiedź mecenasa Krzysztofa Piotrowskiego. Zachęcamy do lektury, aby pogłębić swoją wiedzę na temat restrukturyzacji i upadłości w kluczowej dla gospodarki branży budowlanej.

Spis treści

Sytuacja w budownictwie
- Wnioski o upadłość
Profil upadających firm
Trudne realia rynkowe
Perspektywy i prognozy
- Potencjalne niedoszacowanie danych
Wzrost popularności restrukturyzacji
- Profil restrukturyzowanych firm
Przyczyny wzrostu restrukturyzacji
- Perspektywy wzrostu upadłości
Zadłużone firmy w upadłości i restrukturyzacji
Komentarz Kwalifikowanego Doradcy Restrukturyzacyjnego Krzystofa Piotrowskiego:

Sytuacja w budownictwie

Branża budowlana, uznawana za papierek lakmusowy całej gospodarki, wzbudziła w ostatnim czasie ostrożny optymizm. Analiza danych z 2023 roku wskazuje na słabnącą tendencję ogłaszania upadłości wśród firm z tego sektora. Liczba przedsiębiorstw budowlanych, które zostały objęte postępowaniem upadłościowym, wyniosła 52, co oznacza spadek o 16,1% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Sytuacja nie jest jednak jednolita dla wszystkich segmentów budownictwa. Najwięcej upadłości odnotowano wśród firm zajmujących się realizacją projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków – było ich 16, o 20% mniej niż w 2022 roku. Na drugim miejscu uplasowały się przedsiębiorstwa realizujące roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (15 upadłości), a trzecie miejsce zajęły firmy wykonujące instalacje elektryczne (4 upadłości).

Wnioski o upadłość

Analizując wnioski o ogłoszenie upadłości złożone w 2023 roku, można zauważyć pewne różnice. Najwięcej wniosków, bo aż 69, złożyły firmy z podklasy 41.20.Z, zajmujące się robotami budowlanymi związanymi ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Było to o 8% mniej niż rok wcześniej. Na drugim miejscu znalazły się firmy zajmujące się realizacją projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków (63 wnioski, spadek o 5,6%), a na trzecim – przedsiębiorstwa wykonujące instalacje elektryczne (30 wniosków).

Profil upadających firm

Wśród firm budowlanych ogłaszających upadłość w 2023 roku przeważały te działające na rynku powyżej 20 lat, stanowiąc 27% wszystkich niewypłacalnych podmiotów w tej branży. Warto jednak odnotować, że sytuacja najbardziej doświadczonych graczy ulega stopniowej poprawie – w 2021 roku stanowiły one aż 35% upadłych firm budowlanych.

Z drugiej strony, przedsiębiorstwa o najkrótszym stażu (do 5 lat) stanowiły wprawdzie najmniejszy odsetek upadłych, ale ich udział w tej niechlubnej statystyce rośnie z roku na rok. W 2023 roku firmy te stanowiły 12% wszystkich niewypłacalnych podmiotów budowlanych, podczas gdy rok wcześniej było to 8%, a dwa lata wcześniej – zaledwie 4%.

Potwierdzeniem tej tendencji jest spadek średniego czasu istnienia firmy budowlanej ogłaszającej upadłość. W 2023 roku wyniósł on 14,6 lat, o 1,2 roku mniej niż w poprzednim okresie.

Trudne realia rynkowe

Budownictwo, jako sektor silnie odczuwający zmiany koniunkturalne, zmaga się obecnie z wieloma wyzwaniami. Inflacja, wysokie koszty produkcji materiałów budowlanych, ograniczone możliwości ich importu, rosnące ceny transportu i usług logistycznych oraz wzrastające koszty pracy tworzą wymagającą rzeczywistość rynkową.

Zgodnie z barometrem Instytutu Rozwoju Gospodarczego Szkoły Głównej Handlowej, koniunktura w branży budowlanej wciąż pozostaje na minusie. Jej wskaźnik w pierwszym kwartale 2024 roku wyniósł -10,5%. Według doniesień serwisu Wyborcza.biz, tylko od stycznia do września 2023 roku odnotowano o blisko trzy czwarte więcej niewypłacalnych firm z tego sektora niż w całym 2022 roku.

Pomimo dynamicznego rozwoju budownictwa mieszkaniowego i imponujących wyników deweloperów, sytuacja całej branży budowlanej nie jest łatwa. Segment mieszkaniowy stanowi zaledwie 20% udziału w całości rynku budowlanego w Polsce.

Perspektywy i prognozy

Najnowsza analiza MGBI potwierdza, że sytuacja budownictwa w Polsce nadal jest trudna, ale można dostrzec pozytywne prognostyki na przyszłość. Przede wszystkim, w 2023 roku spadła liczba upadłości przedsiębiorstw z branży budowlanej w porównaniu do 2022 roku, kształtując się na poziomie bardzo podobnym jak w 2021 roku.

Ponadto, w pięciu podklasach działalności nie odnotowano żadnego przypadku upadłości, a tylko w jednej z nich bilans za 2023 rok „wyprzedził” te za lata 2022 i 2021. Nie dziwi fakt, że najwięcej przypadków upadłości nadal dotyczy klasyfikacji PKD 41.10 i 41.20, czyli realizacji projektów budowlanych i robót związanych ze wznoszeniem budynków – to właśnie te przedsiębiorstwa mają przed sobą najwięcej wyzwań stawianych przez niesprzyjającą koniunkturę.

Potencjalne niedoszacowanie danych

Warto jednak zwrócić uwagę na dwa czynniki, które mogą powodować niedoszacowanie przedstawionych danych. Po pierwsze, liczba ogłoszonych upadłości może być niższa ze względu na niską wydolność sądów związaną z ogromem postępowań oczekujących na rozstrzygnięcie. Po drugie, wiele firm nie dysponuje środkami, które pozwalałyby im sfinansować drogie postępowanie upadłościowe.

Wzrost popularności restrukturyzacji

Kluczowym trendem, jaki wyłania się z raportu MGBI, jest wzrost popularności postępowań restrukturyzacyjnych, które wręcz wypierają upadłości. W 2023 roku restrukturyzację rozpoczęło aż 597 przedsiębiorstw z sekcji F PKD, co oznacza wzrost o 168,9% w porównaniu do 2022 roku i o 251,1% względem 2021 roku.

Ranking najliczniej restrukturyzujących się firm wygląda nieco inaczej niż w przypadku upadłości. Na pierwszym miejscu znalazły się firmy prowadzące roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (125 postępowań, wzrost o 150% i 267,7% względem lat 2022 i 2021). Drugie miejsce zajęły przedsiębiorstwa wykonujące instalacje elektryczne (89 postępowań, wzrost o 147,2%), a trzecie – firmy wykonujące instalacje wodno-kanalizacyjne, cieplne, gazowe i klimatyzacyjne (78 postępowań, wzrost o 239,1%).

Analizując wnioski o rozpoczęcie postępowania restrukturyzacyjnego, czołowa trójka wygląda tak samo jak powyżej. Najwięcej wniosków złożyły firmy zajmujące się robotami budowlanymi związanymi ze wznoszeniem budynków mieszkalnych i niemieszkalnych (84 wnioski, wzrost o 250%), drugie miejsce zajęły przedsiębiorstwa wykonujące instalacje elektryczne (55 wniosków, wzrost o 129%), a trzecie – firmy wykonujące instalacje wodno-kanalizacyjne, cieplne, gazowe i klimatyzacyjne (39 wniosków, wzrost o 144%).

Profil restrukturyzowanych firm

W 2023 roku najliczniej rozpoczynały restrukturyzację firmy działające na rynku od 5 do 10 lat, stanowiąc aż 38% wszystkich przechodzących przez ten proces (wzrost o 4 punkty procentowe w porównaniu do 2022 roku). Trudności miało też wiele przedsiębiorstw o najkrótszym stażu – restrukturyzacje dotyczyły niemal co czwartej (23%) z nich.

Od kilku lat obserwuje się także spadek średniego wieku firmy z branży budowlanej, która przechodzi restrukturyzację. W 2021 roku wyniósł on 11,9 lat, rok później 10,7 lat, a w 2023 roku – 10,1 lat.

Przyczyny wzrostu restrukturyzacji

Przeanalizowane dane potwierdzają ogólną konkluzję, że postępowania restrukturyzacyjne wręcz wypierają upadłości. Jest to trend uzasadniony bardzo dużą łatwością zainicjowania najpopularniejszego postępowania restrukturyzacyjnego – postępowania o zatwierdzenie układu z obwieszczeniem w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

Porównując sytuację z Unią Europejską, można zaryzykować stwierdzenie, że Polska jest pionierem restrukturyzacji – również w kontekście branży budowlanej. Trend ten należy ocenić pozytywnie, pod warunkiem, że restrukturyzacja jest poprzedzona gruntowną analizą całokształtu sytuacji danego przedsiębiorstwa.

W branży budowlanej na uwagę zasługuje także postępowanie sanacyjne, gdyż umożliwia ono odstąpienie od nierentownych kontraktów – co wzorowane jest na rozwiązaniach znanych z postępowania upadłościowego.

Perspektywy wzrostu upadłości

Pomimo optymistycznego wzrostu liczby restrukturyzacji, wydaje się, że liczba upadłości w budownictwie może wzrosnąć. Wpływ na to mają rosnące koszty zatrudnienia, stosunkowo skomplikowany system podatkowy oraz wyzwania związane z utrzymaniem wypłacalności i prognozowaniem sytuacji finansowej przy planowaniu biznesu.

Z drugiej strony, dzięki środkom publicznym, w tym z Krajowego Planu Odbudowy, inwestycji w budownictwie może być więcej. Wiele zależy od tego, jak przedsiębiorcy zaadresują nadarzające się okazje i szanse dla swoich firm.

Zadłużone firmy w upadłości i restrukturyzacji

Wśród firm budowlanych, które ogłosiły upadłość w 2023 roku, najbardziej zadłużoną okazała się Nowotarska Sp. z o.o. z siedzibą w Nowym Targu. Przedsiębiorstwo działające od 10 lat, specjalizujące się w realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków, ma zobowiązania na sumę 95,7 mln zł.

Drugie miejsce zajął Woinwest Sp. z o.o. z Warszawy, działający od 8 lat w zakresie realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków. Jego zadłużenie wynosi 67,1 mln zł. Na trzeciej pozycji uplasowała się spółka akcyjna Budownictwo Elektroenergetyczne „Selpol” z Łodzi, działająca od 31 lat i zajmująca się robotami związanymi z budową linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych. Suma jej zobowiązań to 49,7 mln zł.

Jeśli chodzi o firmy wnioskujące o upadłość w 2023 roku, pierwsze miejsce zajął F.B.I. Tasbud SA z Warszawy, specjalizujący się we wznoszeniu budynków mieszkalnych i niemieszkalnych. Firma działająca od 7 lat złożyła wniosek z zobowiązaniami na 151,5 mln zł. Drugie miejsce przypadło Przedsiębiorstwu Budownictwa Elektroenergetycznego Elbud w Katowicach sp. z o.o. (zadłużenie 98,2 mln zł), a trzecie – deweloperowi Ghd Wilanów (84 mln zł zadłużenia).

W przypadku firm, które rozpoczęły postępowania restrukturyzacyjne, najbardziej zadłużonym podmiotem okazała się Firma Budowlana Antczak sp. z o.o. z Kalisza. Spółka działająca od 28 lat w zakresie realizacji projektów budowlanych związanych ze wznoszeniem budynków wykazała w ostatnim sprawozdaniu finansowym zadłużenie na poziomie 267,7 mln zł.

Drugie miejsce zajęło wspomniane wyżej Przedsiębiorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego Elbud w Katowicach sp. z o.o. (98,2 mln zł zadłużenia), a trzecie – również omówiona Nowotarska Sp. z o.o. (95,7 mln zł).

Ranking najbardziej zadłużonych firm, które w 2023 roku złożyły wniosek o rozpoczęcie restrukturyzacji, otwierają F.B.I. Tasbud (151,5 mln zł) oraz Przedsiębiorstwo Budownictwa Elektroenergetycznego Elbud w Katowicach (98,2 mln zł). Na trzecim miejscu uplasowała się firma Sanito sp. z o.o. z Warszawy, działająca od 13 lat w zakresie rozbiórki i burzenia obiektów budowlanych, z zadłużeniem na poziomie 68,2 mln zł.