Czy fundacja rodzinna może ogłosić upadłość?

Spis treści

Kto ma zdolność upadłościową?
Fundacja rodzinna – status prawny
Jak wygląda postępowanie upadłościowe względem fundacji rodzinnej?
Nie każda fundacja rodzinna może ogłosić upadłość.

W maju 2023 r. w życie weszły przepisy dotyczące działalności Fundacji Rodzinnej. Prawo definiuje ją jako osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. W istocie jest to jedna z metod zapewnienia sukcesji przedsiębiorstwa oraz zapewnienia jej członkom środków pieniężnych (także po śmierci fundatora).

Statut fundacji rodzinnej określać powinien beneficjentów (fundator, członkowie rodziny, organizacje pozarządowe), świadczenia oraz sposób posługiwania się majątkiem (środkami pieniężnymi, prawami czy rzeczowymi składnikami majątku) przez beneficjentów.

W związku jednak ze wskazaną tutaj funkcją fundacji rodzinnej, zadać można sobie pytanie – czy fundacja rodzinna może upaść?

Kto ma zdolność upadłościową?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 prawa upadłościowego, zdolność upadłościowa przysługuje przede wszystkim przedsiębiorcom. Zdolność upadłościowa przysługuje także spółkom kapitałowym nieprowadzącym działalności gospodarczej czy wspólnikom spółek osobowych odpowiadających całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki lub partnerów spółek partnerskich. Pozornie zatem, fundacja rodzinna nie mieści się w tym katalogu.

Zwrócić jednak należy na to, że status przedsiębiorcy uzależniony jest od tego, czy dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą. Zatem jeśli fundacja rodzinna może prowadzić taką działalność – będzie mogła ogłosić upadłość.

Fundacja rodzinna – status prawny

Każda fundacja rodzinna jest osobą prawną, a zatem samodzielnym podmiotem praw i obowiązków. Artykuł 5 ustawy o fundacji rodzinnej wskazuje, że może ona prowadzić działalność gospodarczą – jednak jedynie w ograniczonym zakresie. W większości jest to działalność związana z dokonywaniem inwestycji, np.:

• zbywanie mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

• najem, dzierżawa mienia;

• przystępowaniu do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze;

• nabywanie i zbywanie papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

Fundacja rodzinna może także udzielać pożyczek spółkom kapitałowym, w których posiada udziały albo akcje, spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik oraz beneficjentom.

Fundacja rodzinna prowadząca działalność gospodarczą może zatrudniać pracowników. Co istotne, dochody z jej działalności gospodarczej są zwolnione z podatku dochodowego.

Jak zatem widać, fundacja rodzinna może być przedsiębiorcą – może też ogłosić upadłość.

Jak wygląda postępowanie upadłościowe względem fundacji rodzinnej?

Jak do tej porty nie ma praktyki związanej z upadłością fundacji rodzinnej. Prawo upadłościowe oraz ustawa o fundacji rodzinnej nie wprowadzają jednak żadnej specjalnej procedury związanej z jej upadłością. Z pewnymi drobnymi wyjątkami, upadłość fundacji rodzinnej wygląda tak samo, jak każdego innego przedsiębiorcy.

Co do zasady fundacja rodzinna po zakończeniu postępowania upadłościowego ulega rozwiązaniu. Nie ma zatem możliwości np. jej sprzedaży czy kontynuowania jej działalności. Fundacja nie ulegnie jednak rozwiązaniu, jeśli w toku upadłości doszło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości, zatwierdzenia układu albo postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone. Wniosek o wykreślenie fundacji rodzinnej z rejestru składa syndyk. O rozwiązaniu fundacji rodzinnej likwidatorzy lub syndyk muszą zawiadomić także urząd skarbowy oraz inne instytucje, jeśli prawo tego wymaga. Do zawiadomienia dołącza się odpis sprawozdania likwidacyjnego.

Ponadto, art. 105 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy o fundacji rodzinnej dopuszcza możliwość wykreślenia fundacji rodzinnej z rejestru fundacji rodzinnych bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego, z uwagi na oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości z powodu tego, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, a także w przypadku uznania przez sąd upadłościowy, że zebrany w sprawie materiał daje podstawy do wykreślenia fundacji rodzinnej z rejestru bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.

Informacja o upadłości podlega ujawnieniu w rejestrze fundacji rodzinnych, a w czasie trwania postępowania upadłościowego do jej nazwy należy dołączyć człon ,,w upadłości”.

Nie każda fundacja rodzinna może ogłosić upadłość.

Jak widać, co do zasady fundacja rodzinna nie może ogłosić upadłości. Jest to możliwe jedynie wtedy, gdy prowadzi ona działalność gospodarczą, będzie to zatem sytuacja wyjątkowa: możliwość prowadzenia działalności gospodarczej powinna wynikać ze statutu i jej zakres jest mocno ograniczony.