Obsługa wierzycieli
Redakcja 2025-10-09

Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości a KRZ – co wiedzieć?

Krajowy rejestr zadłuzonych-ważne!

Krajowy Rejestr Zadłużonych oficjalnie rozpoczął funkcjonowanie 1 grudnia 2021 roku, zmieniając sposób prowadzenia postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych w Polsce. Ta data stanowi przełomowy moment dla polskiego systemu prawnego, wprowadzając w życie istotną nowelizację Prawa restrukturyzacyjnego.

Spis treści

Czym właściwie jest Krajowy Rejestr Zadłużonych? To jawny i bezpłatny rejestr teleinformatyczny prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości, który zastąpił wcześniejszy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Początkowo planowano wprowadzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, jednak po 25 miesiącach prac nad jego opracowaniem, ustawodawca zdecydował się na zastąpienie go Krajowym Rejestrem Zadłużonych. Warto podkreślić, że KRZ powstał również w odpowiedzi na wymogi unijne, wynikające z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady z 2015 roku dotyczącego postępowania upadłościowego.

W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej różnicom między planowanym Centralnym Rejestrem Restrukturyzacji i Upadłości a funkcjonującym obecnie KRZ. Wyjaśnimy, dlaczego pierwszy system nie został wdrożony, jak działa obecny rejestr oraz jakie znaczenie ma dla przedsiębiorców, wierzycieli i dłużników w Polsce.

Dlaczego Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości nie powstał

Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości (CRRiU) nigdy nie ujrzał światła dziennego, mimo że został oficjalnie wprowadzony do polskiego systemu prawnego ustawą z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne. Przepisy dotyczące rejestru miały wejść w życie 1 lutego 2018 roku, jednakże termin ten nie został dotrzymany. Przyjrzyjmy się bliżej przyczynom tej sytuacji.

Założenia CRRiU jako systemu teleinformatycznego

W teorii CRRiU miał stanowić ogólnodostępny zbiór informacji o podmiotach, wobec których prowadzone były postępowania restrukturyzacyjne lub upadłościowe. Według art. 5 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne, rejestr ten miał przede wszystkim służyć do:

  • zamieszczania i obwieszczania postanowień, zarządzeń, dokumentów i informacji dotyczących postępowań
  • umożliwienia składania pism i dokumentów oraz dokonywania doręczeń
  • wspomagania organizacji pracy i prowadzenia postępowań
  • udostępniania wzorów pism procesowych i dokumentów

System teleinformatyczny miał być prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości jako narzędzie usprawniające i cyfryzujące procesy restrukturyzacyjne i upadłościowe.

Wymogi unijne a polska implementacja

Wprowadzenie CRRiU było podyktowane głównie wymaganiami prawa unijnego, konkretnie rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z 25 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego. Zgodnie z art. 24 ust. 1 rozporządzenia, państwa członkowskie zobowiązały się do prowadzenia na swoim terytorium co najmniej jednego rejestru, w którym miały być ogłaszane informacje o postępowaniach upadłościowych. Przepisy te miały obowiązywać od 26 czerwca 2018 roku, zaś sam rejestr miał być interoperacyjny z europejskim portalem e-Sprawiedliwość od 26 czerwca 2019 roku.

Problemy techniczne i legislacyjne

Po 25 miesiącach prac nad opracowaniem CRRiU, ustawodawca zdecydował się na jego zastąpienie Krajowym Rejestrem Zadłużonych (KRZ). Główne problemy wiązały się z trudnościami w opracowaniu odpowiedniego systemu informatycznego – typowymi dla prowadzonej w Polsce, niezbyt płynnej cyfryzacji usług publicznych. Dodatkowo, wyzwaniem okazały się kwestie legislacyjne, ponieważ projekt KRZ był znacznie bardziej rozbudowany niż pierwotnie planowany CRRiU.

W ostateczności, dnia 7 czerwca 2018 r., do Sejmu został złożony rządowy projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (druk nr 2637), który miał zastąpić CRRiU.

Krajowy Rejestr Zadłużonych jako następca CRRiU

Po wielomiesięcznych pracach i analizach, rząd zdecydował się ostatecznie na zmianę koncepcji rejestru. Zamiast Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, postanowiono stworzyć nowy, bardziej rozbudowany system – Krajowy Rejestr Zadłużonych.

Decyzja o utworzeniu KRZ w 2019 roku

Ustawa o Krajowym Rejestrze Zadłużonych została uchwalona 6 grudnia 2018 roku. Akt prawny stanowił realizację określonego w art. 5 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego obowiązku utworzenia rejestru związanego z postępowaniami upadłościowymi. Jednakże w porównaniu do pierwotnych założeń CRRiU, zakres KRZ został znacznie poszerzony.

Nowy rejestr miał pełnić nie tylko funkcję informacyjną, ale również stać się platformą do kompleksowej obsługi postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Zakres informacji publikowanych w KRZ był szerszy niż przewidywały to unijne regulacje i obejmował również dane wcześniej zamieszczane w Rejestrze Dłużników Niewypłacalnych.

Wpływ pandemii COVID-19 na wdrożenie

Pierwotnie planowano, że KRZ zacznie działać znacznie wcześniej, jednak pandemia COVID-19 spowodowała znaczące opóźnienia we wdrożeniu systemu. W 2020 roku uchwalono specjalną ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19, która miała wpływ na harmonogram wdrażania rejestru.

Pojawiające się w trakcie implementacji problemy techniczne wywołały obawy wśród praktyków, którzy wskazywali na możliwe trudności w funkcjonowaniu platformy. Szczególnie niepokoił fakt, że składanie dokumentów wyłącznie za pośrednictwem KRZ mogło skutkować przedłużaniem się postępowań restrukturyzacyjnych.

Data uruchomienia i podstawy prawne

KRZ oficjalnie rozpoczął działalność 1 grudnia 2021 roku. Zgodnie z przepisami, rejestr jest jawny i bezpłatny, a każdy ma prawo zapoznać się z danymi w nim ujawnionymi za pośrednictwem sieci Internet. Minister Sprawiedliwości został wskazany jako organ odpowiedzialny za prowadzenie rejestru w systemie teleinformatycznym.

Podstawą prawną funkcjonowania KRZ jest nie tylko ustawa krajowa, ale również rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/848 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie postępowania upadłościowego. Rozporządzenie to zobowiązało państwa członkowskie do ustanowienia i prowadzenia co najmniej jednego rejestru, w którym ogłasza się informacje o postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych.

Warto zaznaczyć, że postępowania wszczęte przed 1 grudnia 2021 r. są nadal prowadzone według dotychczasowych, analogowych zasad i nie zostały wprowadzone do nowego systemu teleinformatycznego.

Struktura i funkcje Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ)

Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ) składa się z czterech portali, które współpracują ze sobą, tworząc kompleksowy system informacyjny i procesowy dla różnych grup użytkowników.

Portal publiczny: dostęp bez logowania

Portal Publiczny KRZ jest dostępny dla wszystkich bez konieczności logowania czy rejestracji. Za jego pośrednictwem każdy może bezpłatnie przeglądać obwieszczenia oraz wyszukiwać informacje o prowadzonych wobec osób i podmiotów postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Ponadto, zawiera funkcjonalności takie jak wyszukiwanie podmiotów, wspólników spółek osobowych, składników masy upadłości czy doradców restrukturyzacyjnych. Portal umożliwia również weryfikację autentyczności dokumentów wygenerowanych w KRZ. Dostęp do niego możliwy jest przez stronę krz.ms.gov.pl.

Portal użytkownika zarejestrowanego: składanie pism

Drugi portal wymaga rejestracji i zalogowania. Służy przede wszystkim do składania wniosków i pism procesowych w postępowaniach restrukturyzacyjnych, upadłościowych oraz w sprawach orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Użytkownik po zalogowaniu może przeglądać akta prowadzonych postępowań oraz odbierać korespondencję związaną z tymi postępowaniami. Od 1 grudnia 2021 r. wnioski oraz pisma w tych postępowaniach wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Rejestr dla organów administracji publicznej

Ta część systemu przeznaczona jest dla organów zobowiązanych do zamieszczania w KRZ określonych informacji o osobach i podmiotach. Korzystają z niego instytucje takie jak urzędy skarbowe czy oddziały ZUS. Umożliwia dodawanie, przeglądanie oraz importowanie informacji o egzekucjach świadczeń alimentacyjnych i umorzonych postępowaniach egzekucyjnych.

Portal użytkownika branżowego: syndycy i nadzorcy

Czwarty portal dedykowany jest doradcom restrukturyzacyjnym pełniącym funkcje syndyków, nadzorców i zarządców. Umożliwia wykonywanie czynności w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz dostęp do dedykowanych narzędzi.

Rodzaje danych gromadzonych w KRZ

Rejestr zawiera informacje o osobach fizycznych i prawnych, wobec których prowadzone są postępowania restrukturyzacyjne lub upadłościowe, wspólnikach spółek osobowych ponoszących pełną odpowiedzialność, podmiotach z umorzonymi postępowaniami egzekucyjnymi oraz osobach zalegających z alimentami przez ponad 3 miesiące.

Weryfikacja autentyczności dokumentów

KRZ umożliwia weryfikację autentyczności odpisów postanowień, zarządzeń, projektów treści obwieszczeń, pouczeń oraz innych dokumentów. Funkcja ta dostępna jest w zakładce „Weryfikacja autentyczności dokumentu” w Portalu Publicznym.

Wpływ KRZ na postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne

Wprowadzenie Krajowego Rejestru Zadłużonych gruntownie zmieniło sposób prowadzenia postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych w Polsce. Jego wpływ na praktykę prawną i obrót gospodarczy jest wielowymiarowy.

Obowiązek składania pism wyłącznie przez system

Począwszy od 1 grudnia 2021 roku pisma procesowe oraz dokumenty w postępowaniu upadłościowym muszą być składane wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego KRZ. Zasada ta dotyczy jedynie postępowań, w których wniosek inicjujący wpłynął po 30 listopada 2021 roku. Obowiązek ten obejmuje wszystkich uczestników postępowania, zarówno dłużników jak i wierzycieli. Warto jednakże podkreślić, że pisma niewniesione przez system nie wywołują skutków prawnych. Z tego obowiązku zwolnione są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej w ramach tzw. upadłości konsumenckiej.

Zwiększenie transparentności postępowań

KRZ powstał przede wszystkim w celu wzmocnienia bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Jego zadaniem jest zwiększenie przejrzystości postępowań poprzez udostępnienie wierzycielom bieżącego wglądu do akt za pośrednictwem internetu. Umożliwia to szybką weryfikację potencjalnych partnerów biznesowych. Co więcej, od dnia obwieszczenia w KRZ nie można zasłaniać się nieznajomością jego treści, co nakłada na profesjonalnych uczestników obrotu gospodarczego obowiązek monitorowania zawartości rejestru.

Problemy techniczne i ich wpływ na przebieg spraw

Mimo kilku lat funkcjonowania, system nadal zmaga się z licznymi trudnościami technicznymi, które negatywnie wpływają na przebieg postępowań:

  • Brak działających podstawowych modułów (głosowanie nad układem, projekt planu spłaty)
  • Problemy z formularzami niezgodnymi z przepisami prawa upadłościowego
  • Liczne przerwy techniczne, czasem trwające cały weekend
  • Ograniczenia wielkości załączników (maksymalnie 50 MB na wniosek, 5 MB na pojedynczy plik)

Wszystkie te problemy prowadzą do opóźnień w rozpoznawaniu spraw oraz zwiększenia nakładu pracy wszystkich uczestników postępowania.

Zalety cyfryzacji dla wierzycieli i dłużników

Pomimo trudności, cyfryzacja postępowań przynosi również wymierne korzyści. Dla wierzycieli oznacza łatwiejszy dostęp do informacji o potencjalnych kontrahentach oraz możliwość szybszego zgłaszania swoich wierzytelności. Dłużnicy natomiast mogą liczyć na przyspieszenie procesów restrukturyzacyjnych. Ponadto, dzięki KRZ zużycie papieru i związane z tym koszty uległy znaczącemu zmniejszeniu, a przepływ informacji między sądami jest zauważalnie sprawniejszy.

Wnioski

Krajowy Rejestr Zadłużonych stanowi niewątpliwie przełomowe rozwiązanie w polskim systemie prawnym. Zastępując planowany wcześniej Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości, KRZ wprowadził pełną cyfryzację postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Dzięki temu procesowi wszystkie zainteresowane strony zyskały łatwiejszy dostęp do istotnych informacji, co znacząco zwiększa transparentność całego systemu.

Mimo że początkowo planowany CRRiU nigdy nie został wdrożony z powodu trudności technicznych i legislacyjnych, ostatecznie powstały KRZ okazał się systemem bardziej rozbudowanym i funkcjonalnym. Warto podkreślić, że rejestr nie tylko spełnia wymogi unijne wynikające z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego, ale również oferuje dodatkowe możliwości, jak choćby weryfikacja autentyczności dokumentów czy kompleksowa obsługa postępowań.

Struktura KRZ oparta na czterech portalach zapewnia dostęp do odpowiednich funkcji różnym grupom użytkowników. Jednakże problemy techniczne nadal stanowią wyzwanie dla sprawnego funkcjonowania systemu. Ograniczenia wielkości załączników, przerwy techniczne czy brak niektórych modułów negatywnie wpływają na efektywność postępowań.

Podsumowując, pomimo trudności związanych z wdrożeniem i obecnymi problemami technicznymi, KRZ bez wątpienia przyczynia się do usprawnienia postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych w Polsce. Cyfryzacja tych procesów pozwala na szybszy dostęp do informacji, zmniejszenie biurokracji oraz lepszą komunikację między wszystkimi zaangażowanymi stronami. Krajowy Rejestr Zadłużonych, choć wciąż wymaga udoskonalenia, stanowi znaczący krok w kierunku nowoczesnego, przejrzystego i efektywnego systemu prawnego w zakresie upadłości i restrukturyzacji.

Obserwuj nas i bądź na bieżąco!

Zapraszamy do śledzenia naszych profili społecznościowych.

Redakcja

Kancelarii Piotrowski i Wspólnicy